WE WANT MORE: zo krijg je je dopamine levels weer in balans

Dopamine is een neurotransmitter en zorgt voor motivatie om op zoek te gaan naar dingen die plezier of een beloning opleveren. Dopamine is betrokken bij een aantal lichaamsfuncties, waaronder: aandacht, concentratie, slaap en gemoedstoestand. Als je dopamine levels in balans zijn, ben je gemotiveerd en is je concentratieniveau hoog. 

Je lichaam maakt dopamine aan uit een bepaald aminozuur, maar wordt alleen op specfieke momenten afgegeven. Dit zijn vaak momenten van plezier of beloning, zoals tijdens de seks of als je iets eet, maar ook social media of alcohol kan voor een stoot aan dopamine zorgen. Tijdens deze piekmomenten, wordt een deel van je beloningssysteem geactiveerd en wil je zo snel mogelijk wéér dat fijne gevoel ervaren. 

Aan de ene kant is dopamine heel belangrijk en speelt het een belangrijke rol bij voortplanting en overleving. In de moderne tijd wordt deze neurotransmitter ook beïnvloed door (ongezonde) verleidingen. Denk hierbij aan alcohol, suiker, cafeïne, online games en sociale media. 

Je herkent het vast wel. Je ligt in bed en weet dat je eigenlijk nu echt zou moeten gaan slapen. Je scrolt nog héél even op TikTok, althans dat was je voornemen. Voor je het weet, ben je alweer iets te diep in de TikTok wereld gedoken en kun je geen weerstand meer bieden aan al die filmpjes waarin de meest uiteenlopende huidverzorging en make-up tips worden gedeeld. Het ene filmpje is nog interessanter dan het andere en het wordt alsmaar lastiger om je telefoon weg te leggen. 

De term dopamine-detox wordt vaker gebruikt, maar is dit überhaupt mogelijk? Er is geen wetenschappelijk bewijs dat dit type detox echt werkt.  Dopamine maakt namelijk van nature deel uit van het beloningssysteem in je hersenen. Er kan wel sprake zijn van een disbalans. Zo kan er een tekort en een overschot ontstaan. Bij een tekort aan dopamine kun  je emoties vaak minder goed reguleren. Bij een overschot kan het zijn dat je impulsiviteit toeneemt en je voortdurend snakt naar meer prikkels die dat fijne gevoel opleveren. 

De van nature aanwezige hoeveelheid dopamine kun je niet beïnvloeden. Wel kun je aan de slag gaan met negatieve gewoontes, oftewel ongezond gedrag, waardoor je in de toekomst meer profiteert van de natuurlijke hoeveelheid  dopamine. Een complete detox kan dus niet, maar er zijn een aantal dingen die je kunt doen om verslavingen of ongezond gedrag te verminderen en je natuurlijke balans te herstellen.

Door barrières te creëren, wordt de verleiding minder groot om aan ongezond gedrag toe te geven. Als je wilt minderen met cafeïne of suiker, kan het helpen om slechts een bepaalde hoeveelheid hiervan in huis te hebben. Je kunt ook je partner of een vriend(in) erbij betrekken. Vertel hem of haar bijvoorbeeld hoeveel kopjes koffie je op een dag wil drinken. Met hem of haar kun je dan bespreken of het je lukt om je aan de afspraken te houden en wat kan helpen om bij tegenslag in de toekomst, alsnog vooruitgang te boeken. 

Ben je iemand die 's ochtends of 's avonds urenlang doelloos scrollt op social media? Leg dan je telefoon dan op een bepaalde tijd in een andere ruimte. Deze fysieke afstand zorgt ervoor dat je minder snel in de verleiding komt om je telefoon te pakken.

Schrijf eventueel van je af als je je niet goed voelt of je verveelt. Zo achterhaal je ook de reden waarom je in het verleden vaker die ongezonde keuze maakte. 

Je kunt je voorstellen dat het weglaten van ongezonde gewoontes in eerste instantie niet voor een fijn gevoel zorgt. Je mist “iets”, er blijft tijd over en het is dus goed om naar een gezond alternatief te zoeken. Vaak is dit een simpele activiteit, zoals wandelen, koken of met een vriendin afspreken. Het is wel belangrijk dat je je brein actief houdt en je de activiteiten niet saai gaat vinden. Probeer bijvoorbeeld een boek te lezen of een audioboek te luisteren over een onderwerp dat jou boeit.

Als je normaal gesproken veel tijd besteedt aan social media of series bingewatchen en je stopt hiermee, dan zul je je de eerste dagen vreemd voelen. Misschien slaat de verveling toe en vraag je je af of je überhaupt wel zonder die ene prikkel kunt. Wees lief voor jezelf en onthoud dat je je uiteindelijk wel beter zal voelen. Je zult meer plezier halen uit alledaagse activiteiten zoals wandelen in de natuur en een goed gesprek met een vriendin. Simpele activiteiten gaan weer een goed/beter gevoel opleveren. Je hebt uiteindelijk geen of minder ongezonde prikkels nodig om die dopamine-piek te bereiken. De afhankelijkheid neemt af en je zult zien dat zowel je motivatie als je focus  in het algemeen toeneemt.